Wednesday, August 17, 2011

Επίπεδη Γη και η Υποκειμενικότητα των Επιστημονικών Μοντέλων


Η επιστήμη δημιουργεί μοντέλα ερμηνείας του κόσμου. Πολλοί από εμάς νομίζουν πως κάποια μοντέλα είναι πιο έγκυρα από κάποια άλλα, βασίζοντας αυτή τους την πίστη σε πειραματικά δεδομένα. Όταν όμως τα πειραματικά δεδομένα αλλάζουν, αλλάζουν και τα μοντέλα; Σωστά;

Λάθος. Κάθε φαινόμενο μπορεί να εξηγηθεί από πολλά μοντέλα ερμηνείας. Ωστόσο το ότι κάποια μοντέλα φαίνονται πιο έγκυρα από κάποια άλλα βάση των πειραματικών δεδομένων, είναι ένα λάθος που πολλοί κάνουν παρασυρμένοι από τη σημερινή θεώρηση του κόσμου από τη σύγχρονη επιστήμη. Η αλήθεια είναι πως λίγοι κατανοούν τι σημαίνει «καλύτερο με βάση τα πειραματικά δεδομένα». Το «καλύτερο βάση των πειραματικών δεδομένων» σημαίνει «καλύτερο επειδή εμένα μου αρέσει» και τίποτα παραπάνω. Ακούγεται υποκειμενικό; Είναι.

Έστω ότι μελετούμε ένα φαινόμενο. Τα δεδομένα που έχουμε για αυτό παραμένουν ίδια, ωστόσο μπορούμε να αναπτύξουμε πολλά μοντέλα για να ταιριάξουμε αυτά τα δεδομένα σε μια θεωρία. Το ότι ένα «ταιριάζει πιο πολύ» με τα δεδομένα ποιος το αποφασίζει; Οι επιστήμονες συνηθίζουν να θεωρούν ως πιο έγκυρο το μοντέλο που είναι πιο απλό. Τι σημαίνει όμως «πιο απλό»; Είναι παγκόσμια οικουμενικός και αντικειμενικός ο ορισμός αυτής της έννοιας;

Τα παραπάνω θα αναλυθούν με ένα παράδοξο – εκ πρώτης όψεως – παράδειγμα που πολλοί θεωρούν «λυμένο».

Έστω η Γη. Και έστω δύο πιθανά μοντέλα ερμηνείας της: το ένα λέει ότι η Γη είναι επίπεδη, το άλλο ότι η Γη είναι σφαιρική. Πολλοί γελάνε με την ιδέα για μια επίπεδο Γη. Και όμως αυτή η ιδέα ήταν το καλύτερο που μπορούσαν να σκεφτούν οι άνθρωποι παλιά με βάση τα εμπειρικά δεδομένα! Από τη στιγμή που έβλεπαν σε μια ευθεία, ήταν λογικό να σκεφτούν πως η Γη είναι επίπεδη! Εσείς αν βλέπετε τα πάντα μπροστά σας σε μια ευθεία, δεν θα υποθέσετε πως είστε πάνω σε ένα επίπεδο;

Στη συνέχεια η θεωρία άλλαξε γιατί άλλαξαν τα εμπειρικά δεδομένα: είδαμε πως τα αστέρια αλλάζουν θέση στον ουρανό καθώς κινούμαστε πιο βόρεια, είδαμε πως τα πλοία σε μεγάλες αποστάσεις φαίνονται να χάνονται στον ορίζοντα.

Τότε είπαμε ότι η Γη είναι σφαιρική.

Στη συνέχεια ήρθαν οι δορυφόροι. Πήραμε φωτογραφίες, τις αναλύσαμε και τις εξηγήσαμε.

Η θεωρία άλλαξε πάλι και η Γη πλέον «έγινε» αχλαδοειδούς ακανόνιστου σχήματος.

Πολλές φορές αυτό που δεν βλέπουμε είναι ακριβώς μπροστά μας. Και μπορεί να βλέπουμε ότι η Γη «είναι» σφαιρική, αλλά δεν βλέπουμε πως αυτό θα αλλάξει πάλι σύντομα.

Θα αλλάξει αυτό στο μέλλον; ΝΑΙ!
Είναι το μόνο βέβαιο.
Ήδη νέα δεδομένα δείχνουν ότι ο χώρος γενικότερα στο σύμπαν είναι ΕΠΙΠΕΔΟΣ! [πηγή]

Αν στο μέλλον λυθεί το μυστήριο της Σκοτεινής Ύλης και «αποδειχθεί» πως τελικά δεν υπάρχουν σωματίδια αλλά όλα είναι ταλαντώσεις χορδών, μπορεί να καταλήξουμε στο ότι η Γη σαν πλανήτης δεν «υπάρχει» αλλά είναι προϊόν μιας ψευδαίσθησης με την οποία τροφοδοτούν τον εγκέφαλο μας οι αισθήσεις μας σε κβαντικό επίπεδο.
Αν στο μέλλον αλλάξουμε σαν είδος και πάψουμε να έχουμε μάτια, μπορεί να πάψουμε να «βλέπουμε» τη σφαιρικότητα που τώρα θαυμάζουμε στις φωτογραφίες.
Αν στο μέλλον «δούμε» τη Γη σε ένα άλλο μήκος κύματος μπορεί να δούμε ένα άλλο «σχήμα».

Γιατί λοιπόν είναι αστεία η θεωρία περί επίπεδης Γης;
Δεν πρέπει να γελάμε με τις θεωρίες των παλιών, όπως δεν θα θέλαμε να γελάνε οι μελλοντικές γενιές με τις *καλύτερες* δικές μας θεωρίες.
Και ας μην ξεχνάμε πως ακόμα και σήμερα προσανατολιζόμαστε με τη βοήθεια ΔΙ-διάστατων χαρτών...

Δεν πρέπει να θεωρούμε τα μοντέλα σαν «Αλήθεια».
Η Αλήθεια είναι κάτι πολύ μεγάλο για να αναλυθεί με την απλή «μηχανή παραγωγής μοντέλων» που ονομάζουμε επιστήμη.

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...